Gwintowniki i narzynki, czyli jak nie dać się wkręcić

21-09-2023

Każdemu z nas kiedyś zdarzyło się, że zerwał się gwint. Sytuacja patowa, bo nie jesteś w stanie wyjąć całej ściany, czy metalowego bloku. Co więc można zrobić, zamiast kosztownej wymiany niemal wszystkiego, by tylko mieć nowy gwint? Wtedy właśnie przydaje się znajomość gwintowników i narzynek.

Co to jest gwintownik? Co to jest narzynka?

Gwintownik to narzędzie skrawające służące do nacinania gwintów wewnętrznych (nakrętki, gwinty w ścianie, itd.). Budową i kształtem przypomina śrubę, tylko zamiast gwintu ma ostrza skrawające.
Narzynka służy do nacinania gwintów zewnętrznych. Używa się zwykle kształtu walcowatego, na którym narzynane zostają gwinty. Narzynka przypomina w działaniu nakrętkę, z tą różnicą, że zamiast gwintu w środku, ma ostrza.
Tyle jeśli chodzi o definicję. Oba narzędzia dzielą się na kilka kategorii.

Topex Narzynki i gwintowniki 32szt 14A426 Geko Narzynki i gwintowniki kpl. 110el. G38300
Topex Narzynki i gwintowniki 32szt 14A426 Geko Narzynki i gwintowniki kpl. 110el. G38300


kup teraz cena


kup teraz cena

1. Gwintowniki ręczne

Gwintowniki ręczne posiadają proste rowki i są najprostszym rodzajem tego narzędzia. Używane są zwykle przy pracach jednostkowych, ewentualnie małych seriach. Stosowanie ich wymaga korzystania z kilku różnych narzędzi:

  • zdzierak - posiada nakrój ośmiu zwojów gwintów (8P) pod kątem 5 stopni, dzięki małemu stopniowi nachylenia ułatwia wiercenie na samym początku, przeznaczony do wstępnej obróbki otworu
  • pośredni gwintownik - nakrój czterech zwojów (4P) pod kątem 10 stopni, wykorzystywany głównie do precyzyjnej obróbki gwintu wykonanego zdzierakiem oraz wykonanie kolejnych zwojów w otworze
  • wykańczak - nakrój dwóch zwojów (2P) pod kątem 20 stopni, wykorzystywany - jak nazwa wskazuje - do wykańczania gwintów na całej długości

Gwintowniki ręczne

Ze względu na stosowanie narzędzi, gwintowanie dzieli się na stopnie: jednostopniowo (jednym narzędziem), dwustopniowo (dwoma), trzystopniowo (trzema).

2. Gwintowniki maszynowe

Gwintowniki maszynowe używane są do prac wieloseryjnych, stosuje się je w jednym podejściu, wykorzystywane są w różnych pracach i formach gwintów, można je podzielić na dwa rodzaje:

  • z chwytem przelotowym - służy do gwintów przelotowych, choć używany jest również do nieprzelotowych, cechuje go jednak mniejsza wytrzymałość
  • z chwytem nieprzelotowym (wzmocnionym) - służą do gwintów ślepych, są wzmocnione i wytrzymałe

Gwintownik maszynowy

3. Narzynki

Narzynki przeznaczone są do nacinania gwintu zewnętrznego na walcu. Narzynki można wyróżnić:

  • Narzynki jednolite - tego typu narzynkami nacina się gwint za jednym razem
  • Narzynki dzielone - narzynkami dzielonymi gwint narzyna się za kilkoma podejściami
  • Narzynki ze względu na konstrukcję dzielą się na:
    - okrągłe - najpopularniejsze, używane przy obróbce ręcznej i maszynowej
    - kwadratowe i sześcioboczne - używane głównie przy pracach montażowych, można nimi kręcić przy pomocy klucza płaskiego
    - tulejowe - stosowane wyłącznie do pracy automatów, są zbudowane tak, by skrawki spływały, nie blokując i nie wżynając się w nowo powstały gwint
    - gwintownice - służą do nacinania części zewnętrznych rur i rzeczy o dużym przekroju.

Narzynki

Czym są gwinty metryczne, a czym calowe?

Gwinty metryczne mają kąt 60 stopni. Dzielą się one na standardowe gwinty i drobnozwojne. Standardowe są tańsze, natomiast są też znacznie mniej precyzyjne, niż drobnozwojne. Gwinty drobnozwojne zostały wykonane na potrzeby pracy dokładnej i wysokowydajnej. Narzędzia drobnozwojne zwykle sprzedaje się w zestawie dwu-sztukowym: gwintownik właściwy i wykańczający.

Gwinty metryczne drobnozwojne różnią się przede wszystkim skokiem gwintu (odległość pomiędzy wierzchołkami gwintu w przekroju wzdłużnym). Tak, jak dla gwintu zwykłego wielkość skoku rośnie wraz z wielkością średnicy, tak gwint drobnozwojny zwiększa się znacznie wolniej.

Różnica między gwintami calowymi, a metrycznymi polega głównie na operowaniu inną miarą. Są one o zarysie trójkątnym o kącie 60 stopni. Gwinty calowe pochodzą z krajów anglosaskich i stąd mają nieco inne kąty i różnice skoków.
Gwinty calowe mają kilka standardów:

  • Gwint UNC (Unified National Coarse Thread) - występuje w rozmiarach od 0,073'' do 4'', jest on odpowiednikiem gwintu metrycznego zwykłego
  • Gwint UNF (Unified National Coarse Fine Thread) - gwint o drobnej podziałce, odpowiednik metrycznego drobnozwojnego, stosuje się go podobnie, jak gwint UNC, choć jest nieco bardziej wytrzymały
  • Gwint NPT (National Pipe Thread) - amerykański gwint dla rur, używany w hydraulice i pneumatyce
  • Gwint BSW (British Standard Whitworth) - gwint calowy zwykły Whitwortha, podstawowy gwint w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii, odpowiednik gwintu metrycznego zwykłego, ma kąt 55 stopni
  • Gwint BSF (British Standard Fine) - podobny do BSW, jest jednak krótszy i bardziej wytrzymały, używany częściej w gwintowaniu maszynowym
  • Gwint BA (British Association srew thread) - metryczny standard, często używany zamiast BSW, ma jednak inne główki i jego kąt wynosi 47,5 stopnia
  • Gwint BSP (British Standard Pipe thread) - używany w pneumatyce i hydraulice, służący głównie do rur wodnych i chłodzenia - gwint rurowy BSP tabela

Podsumowując, wybór gwintownika lub narzynki metrycznej nie jest zbyt skomplikowany. Wystarczy znać odpowiedni rozmiar gwintu, dobrać osprzęt w postaci pokrętła do gwintowników ręcznych lub oprawki do narzynek i można rozpoczynać pracę. Przy gwintownikach calowych niestety dodatkowo przydadzą się tabele przeliczeniowe, aby można było np. przeliczyć gwint calowy mając do dyspozycji jedynie informacje o wartościach metrycznych. Postaram się w najbliższym czasie takie tabele umieścić na Naszym blogu.

Autor: Sławomir Gagatek – właściciel sklepu z narzędziami Narzedziak.pl Absolwent Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Z rynkiem narzędziowym związany 2005 roku. Doświadczenie i wiedza poparta wieloma certyfikatami i szkoleniami. Prywatnie majsterkowicz hobbysta.

 

 

Zapisz się do Naszego Newslettera

Czy artykuł, który właśnie przeczytałeś, wzbudził Twoje zainteresowanie? Czy pragniesz być na bieżąco z nowymi wpisami na naszym blogu? Zapisz się do naszego newslettera i bądź informowany o ekskluzywnych promocjach oraz najnowszych informacjach ze świata narzędzi!

Nie wahaj się. Bądź na bieżąco!

 

 
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zgodnie z polityką prywatności
 
 

Sprawdź naszą ofertę z narzynkami i gwintownikami!

Niskie ceny i szeroki wybór. Sprawdź!

Polecane artykuły

Jak odkręcić uszkodzone śruby i gwinty - wykrętaki ręczne

Jak odkręcić uszkodzone śruby i gwinty - wykrętaki ręczne

29-08-2023
Uszkodzone śruby to problem, który może zrujnować każdy projekt. Dowiedz się, jak skutecznie radzić sobie z tym dylematem! Poznaj zestawy wykrętaków i metody uderzeniowe, oraz odkryj, co zrobić, gdy wykrętak odmówi posłuszeństwa. Praktyczne porady dla każdego majsterkowicza!
Więcej...
Zestawy do naprawy gwintów - kompleksowy przewodnik

Zestawy do naprawy gwintów - kompleksowy przewodnik

21-08-2023
Gwinty, choć często niedoceniane, stanowią kluczowy element wielu konstrukcji i mechanizmów. Od prostych śrub po zaawansowane elementy maszyn, odpowiednie połączenie gwintowe zapewnia bezpieczeństwo i funkcjonalność. Kiedy coś idzie nie tak z gwintem, cała konstrukcja może być...
Więcej...
Domowa skrzynka narzędziowa - co powinno się w niej znaleźć?

Domowa skrzynka narzędziowa - co powinno się w niej znaleźć?

21-08-2023
Chyba mało kto nie posiada w swoim domu czy garażu różnego typu narzędzi. Część osób może dopiero kompletuje odpowiednie dla siebie wyposażenie, część może szuka nowych rozwiązań. Czasem można zadać sobie pytanie, co powinna zawierać optymalnie wyposażona, domowa skrzynka...
Więcej...