Klucze dynamometryczne to narzędzia, które zyskują coraz większą popularność. W życiu codziennym pojawia sie coraz więcej materiałów i kompozytów, których obsługa wymaga precyzyjnej siły podczas łączenia za pomocą śrub. Dzięki kluczom dynamometrycznym możemy precyzyjnie określić siłę dokręcania i zapobiec uszkodzeniu konstrukcji.
Witam po dłuższej przerwie wynikającej z zajęciem się bieżącymi sprawami Narzedziaka. Długo zastanawiałem się nad kolejnym tematem i objawienie nadeszło w momencie rozmowy z klientem dotyczącej zakupu klucza dynamometrycznego.
O kluczach dynamometrycznych można znaleźć wiele informacji w sieci. Jest masa artykułów, opisów, filmów i różnego rodzaju porad na forach. Ja skupie się na kluczach, które posiadamy w swojej ofercie i raczej tekst będzie dotyczył kluczy zapadkowych z tzw. grzechotką. Postaram się również odpowiedzieć na nurtujące każdego pytanie - dlaczego klucz o konkretnym momencie kosztuje przykładowo 50 zł, a inny, niby taki sam kosztuje 300 zł?
Do przykręcenia śruby wystarczy zwykły klucz, nasadka lub innego rodzaju narzędzie. W większości przypadków robimy to z własnym wyczuciem. Problem jednak jest taki, że niestety to „wyczucie” nie dla każdego jest takie same. O ile przy skręcaniu prostych konstrukcji stalowych, takie dokręcanie rzeczywiście można wykonywać „ile fabryka dała pary w łapach”, to przy innych materiałach trzeba brać pod uwagę już wiele innych czynników – i tutaj niestety nasze „wyczucie” może Nas zmylić i doprowadzić do wielu poważnych problemów. W takiej sytuacji niezbędny jest klucz dynamometryczny.
W dzisiejszych czasach, w wyścigu technologii coraz większy nacisk kładzie się na dobór materiałów do nowoczesnych konstrukcji. Ma być lekko, zgrabnie, estetycznie. Produkowane są nowe stopy metali charakteryzującymi się lekkości i łatwością w obróbce, jednak nie są one wytrzymałe na „nacisk punktowy”. Doskonałym przykładem takich materiałów jest aluminium i jego stopy, inne metale nieżelazne, tworzywa sztuczne i kompozyty, włókna węglowe i wiele innych nowoczesnych materiałów. Łączenie tego typu materiałów za pomocą śrub musi się odbywać z niezwykłą precyzją określoną nawet do dziesiętnych niutonometra.
Wiele razy w sklepie spotkaliśmy się z sytuacją, gdy przychodził klient z zamiarem zakupu „dynamometra”. Oczywiście w głowie „potencjalnego nabywcy” głównym wyznacznikiem wyboru klucza jest cena. I w tym momencie mam niezbyt miłą informacje dla takich klientów. Klucz dynamometryczny nie jest tanim narzędziem. Tłumaczenie, że ma być on użyty tylko jednorazowo lub sporadycznie nie do końca tyczy się tego właśnie narzędzia. Wielu nabywców traktuję klucz dynamometryczny jako grzechotkę do dokręcania śrub z jakimś tam momentem. Nie biorą pod uwagę, że taki klucz oprócz funkcji dokręcania ma bardzo ważną, jak nie najważniejszą funkcję – dokręcanie śruby z odpowiednim, dokładnie ustaloną siła wyrażoną w konkretnych jednostkach. Tak więc spokojnie można przyjąć, że klucz dynamometryczny jest precyzyjnym narzędziem pomiarowym, które musi być skalibrowane i wykonany z trwałych, zwykle droższych materiałów. Aby był dokładny, elementy muszą być idealnie spasowane. To wszystko przekłada się na cenę. Klient (po Naszym uświadomieniu) z głową pełną nowych informacji, albo wybiera polecany klucz, albo idzie do innego sklepu i kupuje klucz tani, nie spełniający żadnych norm – równie dobrze nadal mógłby dokręcać „na wyczucie”. W takich sytuacjach zadowolone są firmy regeneracyjne, producenci części zamiennych i warsztaty, które słono skasują z wyjęcie ukręconej śruby. My też mamy powody do zadowolenia, wszak posiadamy w sprzedaży wykrętaki i zestawy do naprawy gwintów:)
Oczywiście na pewno wielu z Was zarzuci mi jako sprzedawcy próbę sprzedaży drogich narzędzi bo jest na tym „większy pieniądz”. Ale proszę mi uwierzyć, że tak nie jest i z autopsji znam przykłady, że nie opłaca się kupować „tanich kluczy dynamometrycznych”. Klucze dynamometryczne muszą swoje kosztować. Składają się na to szczegóły, ale bardzo ważne szczegóły. Najważniejsza sprawa to wybrać klucz dynamometryczny, ale nie dlatego, że tak nazwał go dystrybutor, czy producent, ale dlatego, że spełnia funkcje pomiarowe z dokładnością i precyzją określoną w normie.
Rzucam hasłami „tani”- „drogi”, a są to pojęcia względne, ale bardzo upraszczają sprawę. Dla jednych „tani” to wartość 40-50 zł dla innych 300 zł. Dlatego spróbuję wyjaśnić, czym kierować się przy podejmowaniu decyzji o wyborze klucza i jak wybrać najlepszy (najtańszy) klucz dla swoich potrzeb.
![]() |
![]() |
![]() |
Jonnesway Klucz dynamometryczny 20-100Nm T27101N | Klucz dynamometryczny Topex 37D109 40-200Nm | Teng Tools Klucz dynamometryczny 1/4" 5-25Nm 73190035 |
Zacznę od informacji, że żaden klucz dynamometryczny nie jest idealnie dokładny i każdy ma większe lub mniejsze odchylenie od normy. Uwarunkowane jest to kilkoma czynnikami, a jednym z najważniejszych jest mechanizm sprężynowy (występujący w większości kluczy dostępnych na rynku), który pełni funkcję siłomierza. Sprężyna jak to sprężyna, lubi się odkształcać. Im więcej cykli pracy tym szybciej to następuje. Na odkształcenie sprężyny ma również bardzo duże znaczenie zerowanie mechanizmu, przez co sprężyna się rozpręża. Utrzymanie napiętej sprężyny (na innej wartości niż >0) powoduje utratę dokładności pomiaru. Rozprężenie sprężyny eliminuje się poprzez cykliczną kalibracje klucza/naprężenia sprężyny. Dlatego bardzo ważna jest jakość materiałów, z której wykonana jest sprężyna i cały mechanizm.
Dokładność klucza dynamometrycznego określa norma DIN EN ISO 6789. Według normy dokładność pomiaru kluczem dynamometrycznym mieści się w maksymalnej tolerancji błędu +/- 4%. Bardziej precyzyjne klucze (droższe) mają tolerancję +/- 3% lub mniejszą. Im mniejsze odchylenie, tym klucz jest dokładniejszy i można nim „bezpiecznie” pracować. Potwierdzeniem dokładności klucza dynamometrycznego jest tzw. certyfikat kalibracji. Określa on wartości pomiarowe konkretnego klucza
Podczas wyboru klucza dynamometrycznego należy również zwrócić uwagę na materiały z jakich zostały wykonane. Korpus klucza powinien być wykonany z utwardzonej stali chromowo-wanadowej. Te najtańsze wykonane z tanich stopów stali, chromowane bądź niklowane „dla błysku, po taniości”. Przy bezpośrednim zakupie bardzo łatwo zobaczyć różnice, przy zakupie przez internet i możliwościach programów do obróbki zdjęć nie jest to już taka czytelna różnica. Jednak najważniejszych elementów niestety nie widzimy podczas zakupu (mechanizm sprężynowy, śruba mikrometryczna, zapadki w głowicy), dlatego jeżeli nie jest to nigdzie opisane, najlepiej zapytać o to sprzedawcę.
![]() |
![]() |
![]() |
Proxxon Klucz dynamometryczny 40-200Nm PR23353 | Tvardy Klucz dynamometryczny 19-110Nm T00021 | Jonnesway Klucz dynamometryczny 60-340Nm T27340N |
Na cenę klucza dynamometrycznego duży wpływ ma również rodzaj i dokładność wskazania ustawionego momentu dokręcania. W najprostszych konstrukcjach kluczy dynamometrycznych nastawnych, skala momentu naniesiona jest na rękojeść klucza.
W droższych modelach wskazanie jest bezwzględne, tj. w specjalnym okienku pokazywana jest dokładna wartość momentu, nie musimy sprawdzać czy kreseczki na skali nam się pokrywają, tylko pojawia się konkretna wartość np. 50 Nm.
Występują również klucze z ustawianiem momentu elektronicznie.
Przy kluczach ze skalą naniesioną na ramię klucza, należy zwrócić uwagę na jakość skali, czy jest powtarzalna, czy nie ma problemów z odczytem. Ważne są też jednostki na skali. W Polsce najczęściej występują klucze z pomiarem w niutonometrach (Nm), ale w wielu instrukcjach urządzeń występują jednostki imperialne. Należy skorzystać wtedy z odpowiedniego kalkulatora przeliczeniowego.
Zestawienie porównawcze momentów w różnych jednostkach długości i siły:
Podczas wyboru klucza dynamometrycznego przed zakupem musimy mieć sprecyzowany zakres momentu w jakim będziemy używali klucza. Nie ma klucza uniwersalnego, który ma zakres od 10 do np. 500 Nm. Wiąże się to z wielkością mechanizmu sprężynowego i użytego klucza nasadowego. Im większy rozmiar dokręcanej śruby, tym stosowany jest klucz z większym momentem. W większości przypadków występuje sytuacja, że trzeba śrubę dokręcić standardowo w prawo – zgodnie z ruchem wskazówki zegara. Jednak występują również śruby z gwintem lewym. Należy wtedy wybrać klucz, który ma możliwość dokręcania również w tym kierunku z określonym momentem. Jest to ważne, ponieważ większość kluczy posiada mechanizm zapadkowy z przełącznikiem kierunku obrotu P/L. Ale dokręcać z ustawionym momentem można tylko w jednym kierunku. Na szczęście niektórzy producenci zadbali również o to i występują na rynku klucze z momentem dokręcania zarówno w prawo jak i w lewo.
Niektórzy użytkownicy zwracają na to uwagę, niektórzy nie. Tak naprawdę najważniejsze są dwa elementy. Pierwszy to uchwyt rękojeści, ważny element nie tylko podczas dokręcania, ale także podczas ustawiania momentu. Nie ma to jak śliska od oleju ręka na metalowym pokrętle. Niejeden mechanik użył niecenzuralnego słowa próbując ustawić wyższy moment na kluczu z radełkowanym, metalowym uchwycie. Tak więc gumowe, antypoślizgowe rączki klucza wskazane, ale to zawsze parę złoty więcej do ceny klucza.
Drugim ważnym elementem, na który należy zwrócić uwagę to kształt i rozmiar głowicy klucza. Dla jednych użytkowników kwestia mało istotna, ale wszędzie tam gdzie każdy milimetr ma znaczenie i dostęp do skręcanych elementów jest nad wyraz ograniczony, kwestia bardzo ważna.
Powyżej określiłem podstawowe cechy jakimi powinny charakteryzować się klucze dynamometryczne i którymi powinien kierować się przyszły użytkownik. Oczywiście wszystkich cech nie wymieniłem, chociażby patenty jakie wykorzystują topowi producenci. Najważniejsze, aby podczas wyboru/zakupu nie kierować się tylko i wyłącznie ceną i mieć na uwadze to, że klucz dynamometryczny to urządzenie „pomiarowe” i bardzo ważna jest jego dokładność, precyzja oraz materiały z jakich został wykonany.
Sławomir Gagatek
Informacje ze świata narzędzi. Nowości, poradniki, testy narzędzi, porady dotyczące wyboru odpowiedniego narzędzia, promocje i okazje! Jeżeli chcesz otrzymywać takie informację wpisz adres mailowy, na który będziemy wysyłali informację o nowych wpisach. Nie wahaj się. Bądź na bieżąco! Zapisując się do Newslettera otrzymujesz od Nas kod rabatowy o wartości 10 zł |